رولد دال (Roald Dahl) سیزده سپتامبر ۱۹۱۶ - ۲۳ نوامبر ۱۹۹۰)، داستان‌نویس و فیلم‌نامه‌نویس اهل ویلز بریتانیا و از مشهورترین نویسنده‌های انگلیسی، که والدینش نروژی‌الاصل بودند و اوج شکوفایی او به عنوان نویسنده برای کودکان و بزرگسالان در دهه ۱۹۴۰ بود.

مهم‌ترین آثار او چارلی و کارخانه شکلات سازی، جیمز و هلوی غول پیکر، ماتیلدا و داستان‌های چشم‌نداشتنی است. بیشتر آثار او به فیلم درآمده‌است.

زندگی و مرگ

او در ۱۹۱۶ در لانداف گلامورگان به دنیا آمد. در جنگ جهانی دوم به نیروی هوایی انگلستان در نایروبی پیوست. مدتی در یونان و سوریه خلبان جنگی بود. در ۱۹۴۲ به واشینگتن رفت و نویسندگی را شروع کرد. اولین داستان‌هایش را بر اساس تجربه‌هایش در جنگ در نشریان آمریکایی به چاپ رساند. اما خیلی زود به نوشتن برای کودکان گرایش یافت. آثار او اثر زیادی بر نویسندگان انگلیسی زبان پس از او گذاشت.

دال در سال ۱۹۸۳ کتاب مصور «آسمان گریست» نوشتهٔ تونی کلیفتون را نقد کرد که در مورد جنگ سال ۱۹۸۲ لبنان بود و اسرائیلی‌ها را به تصویر می‌کشید که با بمباران اهداف غیرنظامی هزاران نفر از ساکنان بیروت را قتل‌عام می‌کردند. در نقد دال عنوان شده بود که این کتاب باعث می‌شود خوانندگان «به شدت ضد اسرائیل» شوند و در آن نوشته بود: «من ضد یهود نیستم، ضد اسرائیل هستم.» دال در سال ۱۹۸۳ به یک خبرنگار گفت: «خصلتی در سرشت یهودی وجود دارد که باعث تنفر از آن‌ها می‌شود… منظورم این است که هیچ وقت بی‌دلیل ضدیت با چیزی در جایی پدیدار نمی‌شود؛ حتی شخص نفرت‌انگیز و پستی چون هیتلر هم بی‌دلیل به آن‌ها گیر نداده بود.»

او در سال ۱۹۸۳ برندهٔ جایزهٔ ویت برد شد و در نوامبر ۱۹۹۰ درگذشت. مجلهٔ تایمز او را «یکی از پرخواننده‌ترین و تأثیرگذارترین نویسندگان نسل ما» نامید و نوشت: «کودکان عاشق داستان‌های رولد دال هستند و او را نویسندهٔ محبوب خود می‌دانند… داستان‌های او آثار کلاسیک آینده خواهند بود.» 

رولد بارها مرگ را به چشمان خود دید. وی در جنگ جهانی دوم شرکت کرد و در طی حادثه‌ای با هواپیما سقوط کرد اما در کمال ناباوری جان سالم به در برد. در کودکی هم نیز در تصادفی که با ماشین خواهرش داشت بینی او به کلی از بین رفت اما طی جراحی وی به حال و روز خود برگشت. سرانجام در سال ۱۹۹۰ میلادی و در حالی که ۷۴ سال سن داشت به دلیل بیماری نادری به نام سندروم میلودیسپلاستیک در گذشت. 

آثار

رولد دال یکی از معروفترین نویسندگان کتاب کودک است و کتاب‌های او سال‌های زیادی در لیست پرفروشترین کتاب‌های کودکان بوده‌اند. تا جاییکه در خیلی از مطالب مربوط به کتابخوانی کودک اشاره شده که کتاب‌های رولد دال جزو کتاب‌هایی هستند که باید حتماً در زمان کودکی خوانده شوند. از بسیاری از کتاب‌های این نویسنده فیلم ساخته شده‌است. او نویسنده ای بسیار چیره‌دست است و با دنیای کودکان به خوبی آشناست، ذهنیات و تخیلات کودکان را به خوبی می‌شناسد و جذابیت رمز و رازآلود کتاب‌هایش و کلام طنزآلود و دوست داشتنی اش همیشه برای کودکان لحظاتی به یاد ماندنی را ایجاد می‌کند.

قهرمان‌های کتاب او اکثراً کودکانی جسور و شجاع هستند که در سلسله اتفاقاتی هیجان انگیز بر بدی‌ها پیروز می‌شوند. سوژه‌های داستان‌های او گاهی موضوعاتی بسیار ساده و روزمره مثل داستان کوتاه «تشپ کال» و گاه داستان‌هایی تخیلی و پر از اتفاقات عجیب و غریب مثل «چارلی و کارخانهٔ شکلات سازی» یا «جادوگرها» هستند. کتاب‌های رولد دال خلاقیت و قوهٔ تخیل کودکان را به چالش می‌کشد و تقویت می‌کند. او از طریق داستان‌های سرگرم‌کننده و کلام طنزآمیزش آنها را با مفاهیم برجسته ای چون برابری، نوع دوستی، طبیعت دوستی، جسارت و شجاعت و… آشنا می‌کند. کتاب‌های رولد دال به قدری جذاب و دوست داشتنی هستند که بزرگسالان هم بسیار از آنها استقبال می‌کنند؛ بنابراین اگر به فکر خواندن کتاب همراه با کودکتان هستید و می‌خواهید ساعاتی خوش باهم بگذرانید حتماً از کتاب‌های رولد دال استفاده کنید.

تجربهٔ دنیای قشنگ و هیجان انگیز و گیرای کتاب‌های رولد دال، تجربه ای است که شما اصلاً نمی‌خواهید از کودکانتان دریغ کنید. انتخاب کتاب‌های او برای علاقه‌مند کردن کودکان به مطالعه و دنیای کتاب‌ها، انتخابی فوق‌العاده خواهد بود. رولد دال از آن دسته نویسنده‌هایی است که به داستان‌های پندآموز علاقه ای ندارد، او ترجیح می‌دهد از طریق یک داستان سرگرم‌کننده لحظات خوبی را برای خواننده ایجاد کند و به وسیلهٔ آموزش غیرمستقیم مفاهیم و نکات را در ذهن کودک جا بیندازد. کتاب‌های رولد دال در دسته‌بندی سنی خاصی قرار نمی‌گیرد، از کودکان پنج، شش ساله تا نوجوانان و حتی بزرگسالان بدون شک از خواندن کتاب‌های او لذت خواهند برد. 

کتاب‌های کودکان

گرملین‌ها (۱۹۴۳)

جیمز و هلوی غول پیکر (۱۹۶۱)

چارلی و کارخانه شکلات سازی (۱۹۶۴)

انگشت جادویی (۱۹۶۶)

آقای روباه شگفت‌انگیز (۱۹۷۰)

چارلی و آسانسور شیشه‌ای بزرگ (۱۹۷۲)

دنی، قهرمان جهان (۱۹۷۵)

کروکودیل عظیم (۱۹۷۸)

سرزنش‌ها (۱۹۸۰)

داروی شگفت‌انگیز جورج (۱۹۸۱)

غول بزرگ مهربان (۱۹۸۲)

جادوگرها (۱۹۸۳)

من و زرافه و پلی (۱۹۸۵)

ماتیلدا (۱۹۸۸)

کال تشپ (۱۹۹۰)

مینپین‌ها (۱۹۹۱)

کشیش نیبلزویک (۱۹۹۱)

پسر

شعر کودکان

ترانه‌های آشوبگر (۱۹۸۲)

حیوانات کثیف (۱۹۸۳)

شوربای ترانه‌ها (۱۹۸۹)

داستان‌های بزرگسالان

رمان‌ها

گاهی هرگز: قصه‌ای برای سوپرمن (۱۹۴۸)

عمو اسوالد من (۱۹۸۰)

مجموعه داستان‌های کوتاه

ده داستان آگهی‌ها و پرواز (۱۹۴۹)

کسی مثل تو (۱۹۵۳)

ببوس ببوس (۱۹۶۰)

بیست و نه بوسه از طرف رولد دال (۱۹۶۹)

داستان‌های چشم‌نداشتنی (۱۹۷۹) (با ترجمه گیتا گرکانی در ایران منتشر شده‌است)

داستان‌های چشم‌نداشتنی دیگر (۱۹۸۰)

بهترین داستان‌های رولد دال (۱۹۷۸)

داستان‌های ارواح (۱۹۸۳)

مینی‌بوس رولد دال (۱۹۸۶)

آه، راز شیرین زندگی ام (۱۹۸۹)

مجموعه داستان‌های کوتاه رولد دال (۱۹۹۱)

غیرداستانی

گنج میلدنهال

پسر، داستان‌هایی از کودکی

تنها رفتن

سرخک، بیماری خطرناک

خاطرات در جیپسی هاوس

راهنمای ایمنی راه‌آهن

سال من

نمایشنامه‌ها

عسل‌ها (۱۹۵۵)

ویلی وانکا (۲۰۰۷)

فیلمنامه‌ها

۳۶ ساعت (۱۹۶۵)

فقط دو بار زندگی می‌کنی (۱۹۶۷)

چیتی چیتی بنگ بنگ (۱۹۶۸)

شبکاو (۱۹۷۱)