جیکوب بنجامین «جیک» جیلنهال (به انگلیسی: Jacob Benjamin "Jake" Gyllenhaal) (زادهٔ ۱۹ دسامبر ۱۹۸۰ در لس‌آنجلس)، یک هنرپیشهٔ آمریکایی است. پسر کارگردان، استیون جیلنهال و نمایشنامه‌نویس، ناومی فومر، بازیگری را از سن ده سالگی شروع کرد. او از زمانی که اولین نقش اصلی‌اش در سال ۱۹۹۹ در فیلمی به نام آسمان اکتبر بازی کرد، در نقش‌های متفاوتی ظاهر شده. در سال ۲۰۰۱ در فیلم دانی دارکو نقش یک نوجوان روان‌پریش را بازی کرد. در سال ۲۰۰۴ در فیلم پرفروش روز پس از فردا در نقش جوانی ظاهر شد که با فعل و انفعالات شیمیایی موجب سردی کرهٔ زمین شد و در نقش یک تکاور در فیلم جارهد ساخت ۲۰۰۵ بازی کرد. در همان سال برای بازی در نقش جک تویست در فیلم کوهستان بروکبک نامزد دریافت جایزهٔ اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از آکادمی علوم و هنرهای تصاویر متحرک شد.

زندگی‌نامه و تحصیل

جیلنهال در لس آنجلس کالیفرنیا به دنیا آمد. او یک خواهر بازیگر به نام مگی جیلنهال دارد که با جیک در فیلم دانی دارکو هم‌بازی شد. پدرش یک اصیل‌زادهٔ سوئدی و متعلق به خانوادهٔ اشراف‌زادهٔ جیلنهال است. مادرش یک یهودی اهل نیویورک است. جیک عنوان کرده که خودش را بیشتر از هر چیز یک یهودی می‌داند. والدین او سعی داشتند به او یاد بدهند که روی پاهای خودش بایستد و اصرار می‌کردند که شغلی نیمه‌وقت در تابستان داشته باشد بنابراین او شغل‌هایی از قبیل نجات غریق و گارسون رستوران را تجربه کرده‌است.

دوره‌های نخست کاری

در دوران کودکی، جیلنهال به علت موقعیت خانواده‌اش، علاقهٔ زیادی به ساخت فیلم داشت. در سن ۱۱ سالگی (سال ۱۹۹۱) نخستین نقش خود را در فیلم کمدی حقه‌بازان شهر ایفا کرد. در سال ۱۹۹۲، خانواده‌اش به او اجازه ندادند در فیلم اردک‌های قوی بازی کند چون می‌بایست دو ماه خانه را ترک کند. او این اجازه را پیدا کرد که در فیلم‌های پدرش ظاهر شود. او در فیلم زن خطرناک محصول ۱۹۹۳ همراه با خواهرش بازی کرد و در قسمتی از سریال زندگی در خیابان به نام تفنگ رقصان و فیلم کمدی خانگی ایفای نقش کرد. جیک و خواهرش همراه با مادرشان در دو قسمت از سریال مولتو مورینو و در یک برنامهٔ آشپزی ظاهر شد. قبل از آخرین سال دبیرستانش، تنها فیلمی که اجازه داشت در آن بازی کند که کارگردانی غیر از پدرش داشت، فیلم جاش و اس. ای. ام بود که ساخت ۱۹۹۳و دارای داستانی ماجراجویی کودکانه داشت. جیلنهال در سال ۱۹۹۸ دبیرستان را تمام کرد و به دانشگاه کلمبیا رفت، جایی که خواهرش دانشجوی سال آخر بود. همچنین مادرش در آن دانشگاه رشتهٔ مذاهب شرقی و فلسفه خوانده بود. جیلنهال بعد از دو سال دانشگاه را ترک کرد تا بتواند فقط روی بازیگری تمرکز کند.

از دانی دارکو تا صحنه نمایش لندن

دانی دارکو دومین فیلم او فروش خوبی نداشت ولی از نظر منتقدان او به زیبایی بازی کرده بود. او سپس در فیلم بزرگراه ظاهر شد که نه فروشی داشت و نه نظر منتقدان را به خود جلب کرد. او موقعیت بهتری پیدا کرد وقتی در کنار جنیفر آنیستون در فیلم دختر خوب بازی کرد. همچنین در دوست داشتنی و فوق‌العاده ظاهر شد. البته او بعدها از این فیلم‌ها به عنوان گذر از نوجوانی به جوانی یاد کرد. در چند کار ضعیف دیگر به نام‌های مسیر مهتابی و پسر حبابی کار کرد.

نزدیک بود در مرد عنکبوتی ۲ جای بازیگر اصلی فیلم توبی مگوایر که وضعیت جسمانی مناسبی نداشت، بازی کند. گرچه توبی بهبود یافت و جیلنهال در روز پس از فردا بازی کرد که فیلم پر فروشی از آب درآمد.

او برای اولین بار کار این جوانی توست را در تئاتر اجرا کرد. بنا به گفتهٔ خودش: «به هر بازیگری که نگاه می‌کنم، حداقل یک کار تئاتر دارند پس می‌دانستم باید اجرای تئاتر را تجربه می‌کردم.» اجرای او برای هشت هفته در لندن ادامه داشت و او چند جایزه در حوزهٔ تئاتر، برای اجرای زیبایش دریافت کرد.

۲۰۰۵ سالی پربار برای جیلنهال بود. او در فیلم‌های برهان، جارهد و کوهستان بروکبک که همگی نظر مثبت منتقدان را به خود جلب می‌کرد، بازی کرد. در برهان که در کنار آنتونی هاپکینز ایفای نقش می‌کرد، نقش یک فارغ‌التحصیل رشتهٔ ریاضیات را بازی می‌کرد که در صدد این بود که برهان جنجالی یک معمای ریاضی که خود حل کرده بود، منتشر کند که در این راستا دچار مشکلاتی می‌شود. در جارهد در نقش مردی عصبی که سال‌ها خدمت به عنوان تکاور آمریکایی در جنگ‌های اولیهٔ خلیج، او را فردی خشن ساخته بود. او همچنین برای بازی در پرفروش‌ترین فیلم تاریخ بتمن آغاز می‌کند معرفی می‌شود که در نهایت کریستین بیل برای این فیلم انتخاب می‌شود.

در فیلم کوهستان بروکبک در کنار هیت لجر بازی کرد که داستان دو همجنس‌گرا را نشان می‌دهد که در تابستان سال ۱۹۶۳ با همدیگر رابطه برقرار می‌کنند که این رابطه تا سال ۱۹۸۳ که مرگ شخصیت جیلنهال است، ادامه پیدا می‌کند. این فیلم در رسانه‌ها اغلب با عبارت فیلمی دربارهٔ گاوچران‌های همجنس‌باز یاد می‌شود گرچه نظرهای مختلفی دربارهٔ گرایش جنسی بازیگران فیلم ارائه شد. این فیلم جایزهٔ شیر طلایی جشنوارهٔ فیلم ونیز را از آن خود ساخت و برندهٔ چهار جایزهٔ گولدن گلوب، چهار جایزهٔ اسکار و همچنین جایزه هنر انگلیس (بفتا) شد. جیلنهال نامزد جایزهٔ بهترین بازیگر نقش مکمل اسکار شد که در نهایت جرج کلونی به خاطر بازی در سیریانا این جایزه را از آن خود کرد. اگرچه او به خاطر همان نقش در بفتا جایزهٔ بهترین بازیگر مکمل را برنده شد. همچنین او و لجر برندهٔ ام تی وی بخاطر «بهترین بوسه» در سال ۲۰۰۶ شدند!

جیلنهال احساسات مختلفی را بخاطر شیوهٔ کارگردانی آنگ لی در کوهستان بروکبک تجربه کرد ولی در کل بیشتر او را تحسین می‌کرد تا سرزنش. او به این خاطر از لی شکایت داشت که وقتی فیلم‌برداری شروع می‌شد با بازیگران قطع رابطه می‌کرد، ولی جیلنهال حسن‌های لی را می‌ستود از جمله اینکه او همیشه بازیگرانش را تشویق می‌کرد و صبر و شکیبایی مثال زدنی داشت. وقتی که دربارهٔ صحنه‌های بوسیدن لجر «کوهستان بروکبک» از او سؤال می‌کنند، می‌گوید: به عنوان یک بازیگر باید زمان‌هایی که عدم احساس آرامش می‌کنیم را بپذیریم. وقتی دربارهٔ صحنه‌های نزدیکی او با لجر می‌پرسند، می‌گوید این کار به بازی در صحنهٔ رابطهٔ جنسی با زنی می‌ماند که برایم جذابیتی ندارد. بعد از اکران کوهستان بروکبک شایعات دربارهٔ اینکه بازیگران گرایش خاصی داشتند، زیاد شد. وقتی از او دربارهٔ این شایعات سؤال شد پاسخ داد: «خیلی جالب است وقتی مردم مرا دوجنس‌گرا می‌دانند. این یعنی که می‌توانم نقش‌های بیشتری را بازی کنم. مردم هر چه دوست دارند می‌توانند صدایم کنند. البته من خیلی از نظر جنسی به مردها گرایش نداشتم ولی حتی اگر اتفاق هم بیفتد، نگران نیستم.»

جیلنهال گویندهٔ فیلم انیمیشن مردی که بین برج‌ها راه می‌رفت در سال ۲۰۰۵ بود. در سال ۲۰۰۷ در زودیاک به کارگردانی دیوید فینچر که براساس داستان واقعی یک معمای پلیسی که تا به امروز حل نشده، ایفای نقش کرد. در فیلم استرداد ساخته ۲۰۰۷ کنار ریس ویترسپون بازی کرد. در ۲۰۰۹ با توبی مگوایر در فیلم برادران هم بازی شد. فیلم آیندهٔ او به نام میخ زدن در کنار جسیکا بیل ایفای نقش خواهد کرد.

او که یک سنبل جنسی بین‌المللی است، در سال ۲۰۰۶ به انتخاب مجلهٔ پیپل، جزو ۵۰ نفر برتر زیبایی انتخاب شد. همچنین در این مجله به عنوان جذاب‌ترین مرد مجرد دنیا هم انتخاب شد. در مجلهٔ گای ویزرد در میان ۱۰۰ بازیگر مردی که نقش همجنس‌گراها را بازی کردند، او نفر اول شد.

او همچنین در ۲۰۱۰ در فیلم شاهزاده ایران: ماسه‌های زمان که محصول دیزنی بود، نقش اصلی را بازی کرد. جیلنهال در سال ۲۰۱۴ با بازی در فیلم شبگرد بیش از پیش مورد توجه منتقدان قرار گرفت.

خانواده و روابط دیگر

او فرزند یک کارگردان و نمایش‌نامه‌نویس است. خواهرش بازیگر است و در حال حاضر با پیتر سارسگارد که در فیلم‌های جارهد و تسلیم کنار جیلنهال ظاهر شده، ازدواج کرده. در دسامبر ۲۰۰۶ او و خواهرش که به یک رستوران در کالیفرنیا برای تعطیلات رفته بودند، گرفتار آتش‌سوزی شدند که خوشبختانه از لژ خانوادگی آن توانستند فرار کنند. خواهر زادهٔ او، رامونا سارسگارد، ۳ اکتبر ۲۰۰۶ به دنیا آمد. پدر خوانده و مادر خواندهٔ او دو زوج همجنس‌گرا هستند و جیلنهال بارها این را تأکید کرده. خود جیلنهال پدرخواندهٔ ماتیلدا رز لجر متولد ۲۸ اکتبر ۲۰۰۵، دختر هیت لجر و میشل ویلیامز که هر دو همبازی اش در کوهستان بروکبک بوده‌اند، است.

او از سال ۲۰۰۲ دو سال با کیرستن دانست بازیگر نقش دختر مرد عنکبوتی نامزد بود. او سپس با ریس ویدرسپون نامزد کرد. البته مطبوعات از سال ۲۰۰۷ حدس می‌زدند که این دو با هم اند که ریس در مصاحبه‌ای در ۲۰۰۸ نامزدی‌اش را عنوان کرد. آنها سال بعد از هم جدا شدند. او در اواخر ۲۰۱۰ با خوانندهٔ معروف تیلور سوئیفت نامزد شد ولی در اولین روزهای سال ۲۰۱۱ از هم جدا شدند.

سیاست و سایر علایق

او یک فعال سیاسی است. او یک پیام بازرگانی با خواهرش در سال ۲۰۰۴ تولید کرد که با هم به دانشگاه کالیفرنیا رفتند و دانشجویان را به رأی دادن تشویق کردند. او از نامزد دموکرات جان کری حمایت کرد. گرچه بعدها گفت: «اینکه بازیگرها دربارهٔ سیاست صحبت می‌کنند مرا ناراحت می‌کند. من سیاسی هستم و سعی می‌کنم نقش‌هایی انتخاب کنم که سیاسی باشند. من تلاش می‌کنم چیزهایی را بیان کنم که انجام می‌دهم، درست یا غلط، بازیگران جوان این قدرت را دارند.» در مصاحبه‌ای برای فیلم تسلیم عنوان کرد: «دوران بدیه وقتی سیاستمدارها بازیگرند و بازیگران سیاستمدار.» او از حافظان محیط زیست است و دوره‌ای زباله‌هایش را برای بازیافت می‌فرستد. همچنین در مصاحبه‌ای عنوان کرد که سالیانه ۴۰۰ دلار برای درختکاری هزینه می‌کند.

او از کار با چوب و آشپزی لذت می‌برد همچنین می‌گوید: «من یک بودایی آتیشی نیستم ولی ساعتی از روز را به تمرکز اختصاص می‌دهم و این کار، رمز به آرامش رسیدن است.»

فیلم شناسی

نوشتار اصلی: فیلم‌شناسی جیک جیلنهال

حقه بازان شهر (۱۹۹۱)

چاش و اس. ای. ام (۱۹۹۳)

زن خطرناک (۱۹۹۳)

خانگی (۱۹۹۸)

آسمان اکتبر (۱۹۹۹)

دانی دارکو (۲۰۰۱)

پسر حبابی (۲۰۰۱)

دوست داشتنی و خارق العاده (۲۰۰۱)

بزرگراه (۲۰۰۲)

مسیر مهتابی (۲۰۰۲)

دختر خوب (۲۰۰۲)

ابی خواننده (۲۰۰۳)

پس فردا (۲۰۰۴)

کوهستان بروکبک (۲۰۰۵)

کله گنده (۲۰۰۵)

جارهد (۲۰۰۵)

گواه (۲۰۰۵)

زودیاک (۲۰۰۷)

استرداد (۲۰۰۷)

برادران (۲۰۰۹)

شاهزاده پارسی (۲۰۱۰)

عشق و داروهای دیگر (۲۰۱۰)

کد منبع (۲۰۱۱)

آخرین گشت (۲۰۱۲)

زندانیان (۲۰۱۳)

دشمن (۲۰۱۳)

شبگرد (۲۰۱۴)

چپ‌دست (۲۰۱۵)

عشق تصادفی (۲۰۱۵)

اورست (۲۰۱۵)

تخریب (۲۰۱۵)

حیات (۲۰۱۷)