جیمز میتلند «جیمی» استوارت (به انگلیسی: James "Jimmy" Mitland Stewart) (زادهٔ ۲۰ مهٔ ۱۹۰۸ – درگذشتهٔ ۲ ژوئیهٔ ۱۹۹۷) بازیگر آمریکایی و افسر ارشد ارتش بود.
مؤسسهٔ فیلم آمریکا در سال ۱۹۹۹ او را در ردهٔ سوم برترین هنرپیشگان مرد تاریخ سینما قرار داد. از فیلم‌های این بازیگر به فیلم شناندوآ در ایران به‌عنوان گلوله مرز نمی‌شناسد می‌توان نام برد.
جیمز متیلد استوارت در ۲۰ مهٔ ۱۹۰۸ در شهر ایندیانای ایالت پنسیلوانیا به دنیا آمد. خانوادهٔ اصالتاً اسکاتلندی-ایرلندی‌اش از آن آمریکایی‌های قدیمی و متعهد به وطن بودند و پدربزرگش هم ژنرال بود. این فرهنگ خانوادگی در جیمز استوارت تبلور خاصی پیدا کرد. پس از این‌که بدون هیچ آموزش بازیگری به سینما وارد شد، در فیلم‌های کارگردانان معروفی چون کاپرا، هیچکاک، آلدریچ، آنتونی مان و… بازی کرد و در دوران رکورد اقتصادی آمریکای پس از جنگ جهانی به قلب‌های مردم راه گشود و میان همه قشرها محبوبیت زیادی پیدا کرد. او در اکثر فیلم‌هایش نقش مردی خوب و ساده‌لوح را ایفا کرد و در وسترن‌هایش قوی و ثابت‌قدم نشان داد. بلندی قدش ۱۹۱ سانتی‌متر بود و او را از دوستان و همکارانش متمایز می‌کرد.
همکاری با هیچکاک و مان
استوارت با ورود به حوزهٔ همکاری با کارگردانی به نام آنتونی مان، وارد حوزهٔ قلمرو غربی سینمای جهان شد.اولین همکاری استوارت به عنوان بازیگر در فیلم‌های مان به سال ۱۹۵۰، برای بازی در فیلم وینچستر ۷۳ باز می‌گردد.
استوارت، بازیگری که توانست خودش باشد
جیمز استوارت در سال‌هایی که به اوج محبوبیت رسیده بود -در حدود چهل سالگی- ازدواج کرد و تا آخر عمر به همسرش متعهد ماند. همیشه با طرفدارانش خوش‌برخورد و سخاوتمند بود ولی در مورد زندگی خصوصی و خانواده‌اش با کسی شوخی نداشت و به شدت از آن‌ها حمایت می‌کرد. او اولین بازیگر ستاره سینما بود که داوطلب حضور در جنگ جهانی دوم شد، آن هم با اصرار فراوان! در طول جنگ فداکاری‌ها و رشادت‌های زیادی از خودش نشان داد و یک مدال هم دریافت کرد. اما بعد از جنگ دیگر فیلم جنگی بازی نکرد. تأثیرات جنگ را هم بر پختگی بازی و هم در انتخاب فیلم‌های او -که به سمت فیلم‌های سیاه‌تر رفتند- به خوبی می‌توان دید. حتی مخالف این بود که از او به عنوان قهرمان جنگ جهانی دوم یاد کنند. وقتی از او دربارهٔ جنگ سؤال می‌کردند، از جواب دادن طفره می‌رفت یا به‌کل می‌گفت که سؤال در مورد جنگ را فراموش کنند.
استوارت مثل دیگر ستاره‌های هالیوود به هیچ وجه در قید و بند تجملات نبود. هرگز به عمل جراحی زیبایی تن نداد. لباس‌هایی که می‌پوشید و ماشینی که سوار می‌شد معمولی معمولی بودند. برای همین به او لقب قهرمان معمولی دادند. هر کسی او را با آن سر و وضع می‌دید باور نمی‌کرد که او جیمز استوارت ستارهٔ بزرگ سینما است. حتی با این‌که در طول جنگ جهانی دوم موهایش ریزش پیدا کرده بود و تقریباً کچل شده بود، در فیلم‌هایش از موی مصنوعی استفاده می‌کردند، ولی خود استوارت همیشه با چهره و موی واقعی در بین مردم ظاهر می‌شد.
اعتقاد داشت که مردم بزرگ‌ترین منتقدش هستند و اگر آن‌ها او را نخواهند، هیچ‌کسِ دیگر هم نمی‌خواهد. هیچ‌وقت کلاس بازیگری نرفته بود و معتقد بود دیدن رفتار مردم بهترین کلاس درس برای اوست.
درگذشت
در فوریه ۱۹۹۴ که همسرش فوت کرد او نتوانست با این اتفاق کنار بیاید. بعد از مراسم خاکسپاری زیاد در مجامع عمومی ظاهر نشد و بیشتر وقت‌اش را در اتاق خواب همسرش می‌گذراند. به گفته روزنامه‌های آن زمان پس از مدتی بیماری آلزایمر گرفت. به هر حال آن قدر این اتفاق برای استوارت سنگین بود که دیگر نتوانست به زندگی عادی برگردد و در نهایت سه سال بعد در ۲ ژوئیهٔ ۱۹۹۷ درگذشت. بیش از ۳۰۰۰ نفر، که عمدتاً از آدم‌های مشهور هالیوود بودند، در مراسم خاکسپاری او شرکت داشتند.
افتخارات
او در فهرست صد ستارهٔ تمام دوران مجلهٔ امپایر در جای دهم ایستاد. در نظرسنجی سال ۱۹۹۹ اینترتینمنت ویکلی بهترین هنرپیشهٔ کلاسیک لقب گرفت. بنیاد فیلم آمریکا او را به‌عنوان سومین فرد در فهرست پنجاه بازیگر اسطوره‌ای قرار داد؛ ستاره‌ای که بی‌رنگ درخشید.
او برندهٔ اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد برای فیلم داستان فیلادلفیا (۱۹۴۰) شد. همچنین، نامزد بهترین بازیگر نقش اول مرد برای فیلم هاروی (۱۹۵۰) گلدن گلوب شد.
در لیست 250 فیلم برتر دنیا ولی در حدود هفت فیلم در کارنامه دارد که اکثر آهن ها به کارگردانی آلفرد هیچکاک و فرانک کاپرا بوده.
