مایک نیکولز (به انگلیسی: Mike Nichols) متولد ۶ نوامبر ۱۹۳۱ - درگذشت ۱۹ نوامبر ۲۰۱۴)، کارگردان تلویزیون، سینما و تئاتر، نویسنده و تهیه‌کننده آمریکایی زادهٔ آلمان است.

نیکولز برای کارگردانی فیلم‌های همچون «دختر شاغل»، «بازمانده روز»، «سیلک وود» و «چه کسی از ویرجینیا ولف می‌ترسد» نامزد چند جایزه اسکار شده بود.

زندگی‌نامه

مایک نیکولز با نام میخائیل ایگورویچ پشکووسکی در برلین آلمان به دنیا آمد. او در سال ۱۹۳۹، به همراه خانوادهٔ آلمانی-روسی-یهودی خود برای فرار از دست نازیها به ایالات متحده گریخت و در سال ۱۹۴۴ شهروند آمریکا شد.

دوران دانشجویی او در دانشگاه شیکاگو با افسردگی همراه بود اما در همین دوران بود که با همفکرانی مانند الین‌می آشنا شد. مایک نیکولز و الین‌می اواخر دهه ۵۰ یک تیم کمدی (استندآپ) تشکیل دادند. آنها از پیشروان یک جنبش کمدی شامل لنی بروس، جاناتان وینترز و وودی آلن محسوب می‌شدند که زندگی معاصر آمریکایی را به هجو می‌گرفت.

در سال ۱۹۶۲ یکی از آثار کمدی مایک نیکولز و الین می برنده جایزه گرمی در رشته بهترین آلبوم کمدی شد.

در اواسط دهه ۶۰ میلادی مایک نیکولز به موتور محرکه نمایش‌های برادوی نیویورک تبدیل شده بود. نخستین کارش کارگردانی تئاتر پابرهنه در پارک نوشته نیل سایمون با بازی رابرت ردفورد بود. این تئاتر پرفروش شد و در سال ۱۹۶۴ نخستین جایزه تونی خود را دریافت کرد.

او برای چهارمین کار مشترک با نیل سایمون، همچنین نمایشنامه‌های «لاو» در سال ۱۹۶۵، «یک چیز واقعی» در سال ۱۹۸۴، «اسپاملوت» در سال ۲۰۰۵ و اجرای تازه‌ای از نمایش «مرگ دستفروش» اثر آرتور میلر در سال ۲۰۱۲ و نمایش موزیکال «آنی» در سال ۱۹۷۷ برنده جایزه تونی شد.

اولین فیلم او «چه کسی از ویرجینا وولف می‌ترسد» در سال ۱۹۶۶ یک اقتباس سینمایی از نمایشنامه‌ای به قلم ادوارد آلبی بود. الیزابت تیلور و ریچارد برتون در این فیلم بازی می‌کردند. این فیلم نامزد دریافت ۱۳ جایزه اسکار و برنده پنج اسکار شد اگر چه مایک نیکولز جایزه بهترین کارگردانی را نبرد.

یک سال بعد (۱۹۶۷) او برای کارگردانی فیلم «فارغ‌التحصیل» (Graduate) برنده جایزه اسکار شد.

مایک نیکولز در سال ۱۹۷۱ با ساختن فیلم «معرفت جسمانی» به دلیل جنبه‌های جنسی آن جنجال به پا کرد. مدیر یک سینما در ویرجینیا برای نمایش فیلم دستگیر و مجبور شد برای فرجام خواهی به دیوان عالی آمریکا شکایت کند.

او در سال‌های بعدی نیز برای کارگردانی تئاترهای دیگری از نیل سایمون، "زوج عجیب" و " LUV" دوباره برنده جایزه تونی شد.

در میانه دهه ۱۹۸۰ مایک نیکولز دچار بحران روحی شدیدی شد. به گفته خودش استفاده از داروی‌های مسکن قوی منجر به توهمش شد و تصور می‌کرده که حافظه‌اش را به کلی از دست داده‌است.

مریل استریپ در فیلم «سیلک وود» محصول ۱۹۸۳ و روی صحنه تئاتر «مرغ دریایی» تولید ۲۰۰۱ با مایک نیکولز همکاری کرد.

کارگردانی فیلم «زیرکی» در سال ۲۰۰۱ و یک مجموعه تلویزیونی دربارهٔ شیوع بیماری ایدز به نام «فرشتگان در آمریکا» دو جایزه امی دیگر را نصیب او کرد.

فیلم «نزدیکتر» (۲۰۰۴) (Closer) با بازی جولیا رابرتز، ناتالی پورتمن، جود لا و کلایو اون از مشهورترین فیلم‌های مایک نیکولز بود.

«جنگ چارلی ویلسون»، محصول ۲۰۰۷، با شرکت تام هنکس و جولیا رابرتز آخرین فیلم مایک نیکولز بود.

نیکولز روی اقتباس تازه‌ای از «مستر کلاس» با تهیه کنندگی اچ بی او کار می‌کرد. مسترکلاس بر اساس نمایشنامه‌ای از ترنس مک نالی دربارهٔ زندگی ماریا کالاس، ستاره اپرا، بود و مریل استریپ در نقش شخصیت اصلی این فیلم بازی می‌کرد.

از میان ستاره‌های سینما، جولیا رابرتز در دو فیلم و جک نیکلسون در چهار فیلم از ساخته‌های مایک نیکولز بازی کرده‌است.

مایک نیکولز در اثر ایست قلبی در روز چهارشنبه ۱۹ نوامبر ۲۰۱۴ درگذشت.

معروف بود که مایک نیکولز موقع کارگردانی بسیار داد و فریاد می‌کند. مریل استریپ به مجله هالیوود ریپورتر گفت: «او همیشه باهوش‌ترین و استثنایی‌ترین فرد بود و گاهی می‌توانست بدترین هم باشد».

زندگی شخصی

او چهار بار ازدواج کرده و صاحب سه فرزند شده‌است. نیکولز نسبت دوری نیز با مریل استریپ دارد. این دو در چند پروژه مختلف با یکدیگر همکاری کرده‌اند. نیکولز از طرف مادری با آلبرت انیشتین نیز نسبت دارد.

جایزه‌ها و نامزدی‌ها

نیکولز یکی از دوازده نفری است که تمام جایزه‌های اصلی جشنواره‌های سرگرمی آمریکایی، یعنی جوایز امی، گرامی، اسکار و تونی را برده‌است. مایک نیکولز در سال ۲۰۰۱، نشان ملی هنر[۱] و در سال ۲۰۱۰، جایزه یک عمر دستاورد هنری را از انجمن فیلم آمریکا (AFI) دریافت کرد.

آقای نیکولز یکی از ۱۲ چهره دنیا بود که هر چهار جایزه برتر دنیای هنر و سرگرمی آمریکا را برده بودند - امی، گرمی، اسکار و تونی.

جایزه‌ها

۱۹۶۱ جایزه گرمی برای بهترین آلبوم کمدی

۱۹۶۴ جایزه تونی بهترین کارگردانی برای نمایش پابرهنه در پارک

۱۹۶۵ جایزه تونی بهترین کارگردانی برای نمایش‌های لاو و زوج ناجور

۱۹۶۸ جایزه تونی بهترین کارگردانی برای نمایش اتاقی در هتل پلازا

۱۹۶۸ جایزه بفتا بهترین کارگردانی برای فارغ‌التحصیل

۱۹۶۸ جایزه اسکار بهترین کارگردانی برای فارغ‌التحصیل

۱۹۶۸ جایزه گولدن گلوب بهترین کارگردانی برای فارغ‌التحصیل

۱۹۷۲ جایزه تونی بهترین کارگردانی برای نمایش زندانی خیابان دوم

۱۹۷۷ جایزه تونی بهترین موزیکال برای نمایش آنی

۱۹۷۷ جایزه میز درام کارگردانی چشم‌گیر برای نمایش کمدین‌ها

۱۹۷۷ جایزه میز درام موزیکال چشم‌گیر برای نمایش آنی

۱۹۸۴ جایزه تونی بهترین کارگردانی برای نمایش چیز واقعی

۱۹۸۴ جایزه تونی بهترین نمایش برای چیز واقعی

۱۹۸۴ جایزه میز درام نمایش جدید چشم‌گیر برای چیز واقعی

۲۰۰۱ جایزه امی کارگردانی مینی‌سریال، فیلم سینمایی یا ویژه برای زیرکی

۲۰۰۱ جایزه امی ساخت چشم‌گیر فیلم تلویزیونی برای زیرکی

۲۰۰۳ نشان تجلیل مرکز کندی

۲۰۰۴ جایزه امی کارگردانی مینی‌سریال/فیلم سینمایی برای فرشتگان در آمریکا

۲۰۰۴ جایزه امی مینی‌سریال چشم‌گیر برای فرشتگان در آمریکا

۲۰۰۵ جایزه تونی بهترین کارگردانی موزیکال برای اسپامالات

۲۰۱۰ جایزه یک عمر دستاورد هنری انجمن فیلم آمریکا

نامزدی‌ها

۱۹۶۷ جایزه تونی بهترین کارگردانی موزیکال برای درخت سیب

۱۹۶۷ جایزه اسکار بهترین کارگردانی برای چه کسی از ویرجینیا وولف می‌ترسد؟

۱۹۶۷ جایزه گولدن گلوب بهترین کارگردانی برای چه کسی از ویرجینیا وولف می‌ترسد؟

۱۹۷۴ جایزه تونی بهترین کارگردانی برای نمایش عمو وانیا

۱۹۷۶ جایزه میز درام کارگردانی چشم‌گیر برای نمایش استریمرز

۱۹۷۷ جایزه امی سریال برجسته درام برای خانواده

۱۹۷۷ جایزه تونی بهترین کارگردانی برای نمایش کمدین‌ها

۱۹۷۸ جایزه تونی بهترین کارگردانی برای نمایش بازی رامی

۱۹۷۸ جایزه تونی بهترین نمایش برای بازی رامی

۱۹۷۸ جایزه میز درام کارگردانی چشم‌گیر برای نمایش بازی رامی

۱۹۷۸ جایزه میز درام نمایش جدید چشم‌گیر برای بازی رامی

۱۹۸۲ جایزه میز درام نمایش جدید چشم‌گیر برای بزرگسالان

۱۹۸۴ جایزه اسکار بهترین کارگردانی برای سیلک‌وود

۱۹۸۴ جایزه گولدن گلوب بهترین کارگردانی برای سیلک‌وود

۱۹۸۴ جایزه میز درام کارگردانی چشم‌گیر برای نمایش چیز واقعی

۱۹۸۵ جایزه تونی بهترین نمایش برای جاروجنجال

۱۹۸۹ جایزه اسکار بهترین کارگردانی برای دختر کارمند

۱۹۸۹ جایزه گولدن گلوب بهترین کارگردانی برای دختر کارمند

۱۹۹۴ جایزه اسکار بهترین فیلم برای بازمانده روز

۲۰۰۱ جایزه امی فیلم‌نامه چشم‌گیر مینی‌سریال/فیلم سینمایی برای زیرکی

۲۰۰۳ جایزه تونی بهترین رویداد ویژه نمایشی برای نمایش‌نامه‌ای که من نوشتم

۲۰۰۳ جایزه میز درام تجربه یگانه نمایشی برای نمایش‌نامه‌ای که من نوشتم

۲۰۰۵ جایزه تونی بهترین رویداد ویژه نمایشی برای ووپی

۲۰۰۵ جایزه گولدن گلوب بهترین کارگردانی برای نزدیک‌تر

۲۰۰۵ جایزه میز درام کارگردانی موزیکال چشم‌گیر برای نمایش – اسپامالات

نمایش‌ها

پابرهنه در پارک (۱۹۶۳)

لاو (۱۹۶۴)

زوج ناجور (۱۹۶۵)

درخت سیب (۱۹۶۶)

روباهان کوچک (۱۹۶۷)

اتاقی در هتل پلازا (۱۹۶۸)

زندانی خیابان دوم (۱۹۷۱)

عمو وانیا (۱۹۷۳)

استریمرز (۱۹۷۶)

کمدین‌ها (۱۹۷۶)

آنی (۱۹۷۷)

بیلی بیشاپ به جنگ می‌رود (۱۹۸۰)

احمق‌ها (۱۹۸۱)

چیز واقعی (۱۹۸۴)

جاروجنجال (۱۹۸۴)

ووپی گلدبرگ (۱۹۸۴)

تأمین اجتماعی (۱۹۸۶)

مرگ و دوشیزه (۱۹۹۲)

مرغ دریایی (۲۰۰۱)

اسپامالات (۲۰۰۵)

دختر روستایی (۲۰۰۸)

فیلم‌شناسی