جان فورد (به انگلیسی: John Ford) (زاده ۱ فوریه ۱۸۹۴ - درگذشته ۳۱ اوت ۱۹۷۳) از کارگردان‌های صاحب نام سینمای آمریکا که بخاطر ساختن فیلم‌های وسترنی چون دلیجان و جویندگان و همچنین به تصویر درآوردن رمان‌های کلاسیک آمریکایی چون خوشه‌های خشم اثر جان اشتاینبک شهرت جهانی یافته‌است. فورد با بردن چهار اسکار بهترین کارگردانی از مجموع پنج نامزدی، در این بخش رکورد دار است.

چکیده

جان فورد در اصل ایرلندی است اما ملیت آمریکایی دارد در سال‌های ۱۹۳۵، ۱۹۴۰، ۱۹۴۱ و ۱۹۵۲ موفق به کسب جایزه اسکار بهترین کارگردانی گردید و از این لحاظ در میان کارگردانان آمریکایی دارای رکورد است. از میان چهار فیلمی که او اسکار بهترین کارگردانی را برای ساختن آنها بخود اختصاص داد، فقط یک فیلم[۲] موفق به کسب اسکار بهترین فیلم نیز گردید.

سبک فیلم سازی این کارگردان بزرگ آنچنان تأثیر عمیقی بر سینمای جهان داشته‌است که بزرگانی چون اینگمار برگمن و اورسن ولز وی را یکی از بزرگ‌ترین کارگردان‌های تمام اعصار دانسته‌اند. زمانی از اورسن ولز پرسیده بودند که وی در کجا هنر فیلم سازی را فرا گرفته‌است و او این پاسخ مشهور را داده بوده‌است که «فیلم سازی را از استادان پیش‌کسوت این هنر آموخته‌ام؛ و منظورم از استادان پیش‌کسوت سینما اشخاصی هستند چون جان فورد، جان فورد و جان فورد».

کارگردانان دیگری چون آکیرا کوروساوا، مارتین اسکورسیسی، استیون اسپیلبرگ، سام پکینپا، پیتر بوگدانویچ، سرجیو لئونه و ژان لوک گدار نیز تحت تأثیر فیلم‌سازی جان فورد بوده‌اند.

زندگی‌نامه

جان فورد در سال ۱۸۹۴ با نام اصلی جان مارتین فینی (به انگلیسی: John Martin Feeney) در کیپ الیزابت، مین به دنیا آمد. پدر او «جان آگوستین فینی» و مادرش «باربارا (ابی) کوران»[۳] که هردو در سال ۱۸۵۶ و در ایرلند به دنیا آمده بودند، در سال ۱۸۷۲ از ایرلند به ایالات متحده مهاجرت نمودند. جان آگوستین و باربارا به ترتیب و به فاصله فقط چند روز وارد شهرهای بوستون و پورتلند گردیدند. آن دو در سال ۱۸۷۵ با یکدیگر ازدواج نمودند و سه سال بعد به تابعیت کشور آمریکا درآمدند و به تدریج صاحب ۱۱ فرزند گردیدند.

جان مارتین فینی در پورتلند و تا سطح دیپلم در دبیرستان پورتلند درس خواند. بعدها تالار مرکزی همین دبیرستان بخاطر بزرگداشت وی به تالار جان فورد تغییر نام یافت.

خانواده جان به دلیل ریشه‌های ایرلندی که داشتند، از او با نام شون یاد می‌کردند. خود وی نیز بارها در فیلم‌هایش مستقیم و غیر مستقیم به اصل و نسب ایرلندی اش اشاره نموده است.

جان فورد در سال ۱۹۱۴ و با نام سینمایی جک فورد شروع به بازیگری در فیلم‌ها نمود. او علاوه بر فیلم‌هایی که برای بازیگری در آنها مزد دریافت می‌نمود، در بعضی فیلم‌ها بصورت افتخاری نیز بازی می‌کرد. فیلم کلاسیک تولد یک ملت (که در سال ۱۹۱۵ توسط د.و. گریفیث ساخته شد) نمونه‌ای از فیلم‌هایی است که شرکت او در آنها افتخاری بوده است. جان فورد در این فیلم در نقش یک عضو کوکلوس‌کلان ظاهر گردید که در یک صحنه بسیار کوتاه گوشه کلاه خود را برای بهتر دیدن کنار می‌زند!

جان فورد در ماه ژوئیه سال ۱۹۲۰ با «ماری مک براید اسمیث» ازدواج نمود و از او صاحب دو فرزند گردید. وی هرگز از همسرش جدا نشد و لی بمدت ۵ سال با کاترین هیپورن هنرپیشه معروف سینمای هالیوود رابطه عاشقانه داشت. آشنایی این دو از زمان بازی کاترین هیپورن در فیلم ماری ملکه اسکاتلند (۱۹۳۶) که فورد کارگردانی آنرا بعهده داشت شروع گردیده بود.

نکات

«نام من جان فورد است، من وسترن می‌سازم» این یکی از نقل قول‌های معروف جان فورد است. او براستی در ساختن وسترن استاد بود. کارگردانی را در سال ۱۹۲۱ آغاز کرد و تا پایان زندگی بیش از پنجاه فیلم ساخت که بیشتر آنها وسترن بودند.

«از این پایان‌های خوش با بوسه‌ای در آخر کار متنفرم! من هرگز چنین چیزی نساختم» (جان فورد)

هنرپیشه مورد علاقه او - جان وین در طول ۳۵ سال بیش از ۲۰ فیلم برای او بازی کرد که از میان آنها می‌توان به فیلم‌های مشهوری چون دلیجان، جویندگان، مردی که لیبرتی والانس را کشت، مرد آرام و دختری با روبان زرد اشاره نمود.

جان فورد ناحیه‌ای بنام مانیومنت ولی در ایالت یوتا را بسیار دوست می‌داشت و بارها آنجا را به‌عنوان محل فیلم برداری فیلم‌های خویش انتخاب نمود. او با کمک فیلمبرداران هنرمندی که با وی همکاری می‌کردند، غرب آمریکا و تاریخ آن را در چند صحنه از با شکوه‌ترین صحنه‌هایی که تاکنون در سینما ساخته شده است در فیلم‌هایی چون جویندگان، دختری با روبان زرد، ریو گرانده و کلمنتاین عزیزم به تصویر درآورده است.

فیلمهای برنده اسکار جان فورد عبارتند از: چه سرسبز بود دره من، خوشه‌های خشم، مرد آرام (The Quiet Man) و خبرچین The Informer

بخشی از فیلم شناسی