عطاءالله زاهد (زاده ۱۲۹۴ در شیراز و درگذشته ۱۵ آبان ۱۳۷۰ در تهران) بازیگر سینما و تئاتر و کارگردان سینما اهل ایران بوده است.

زندگی‌نامه

زاهد متولد ۱۲۹۴ شیراز، فارغ‌التحصیل ادبیات از دانشگاه تهران است. پدرش تحصیل کردهٔ دارالفنون بود و به موسیقی آشنایی داشت و به دلیل ‌شغل پدرش مدام بین تهران و شیراز در رفت‌وآمد بودند. وی فعالیت هنری‌اش را سال ۱۳۰۳ با بازی در نمایش «رستاخیز سلاطین» آغاز کرد. علاقهٔ بسیاری به علوم قدیمه وی را بر آن داشت تا به طور آزاد و ذوقی آن دروس را فراگیرد. او در سال ۱۳۱۸ به مدرسه مروی و سپس به مدرسهٔ سپهسالار رفت و نزد اساتیدی چون میرزا آقای شیرازی، محمدعلی حکیم، میرزا احمد آشتیانی و آیت‌الله شاه آبادی، علوم فقهی را فراگرفت. از ۱۳۱۹ زیر نظر سیدعلی خان نصر و صدیق اعلم، فعالیت هنری اش را در رادیو ایران ادامه داد و به همراهی صبا، محجوبی، خالدی، و طاطایی چندین سال آواز می‌خواند. در نمایشنامه‌های رادیویی هم بازی می‌کرد. سپس به دعوت رادیو دهلی به مدت هشت ماه در بخش فارسی آن رادیو گویندگی کرد. همکارای اش با رادیو، تا سال ۱۳۲۶ که برای تحصیل به خارج رفت، ادامه پیدا کرد. در دههٔ ۱۳۲۹ ضمن ادامهٔ فعالیت در تئاتر، به سینما روی آورد و به عنوان دیلماج در سالن‌های سینما گفتار فیلم‌ها را با صدای بلند برای تماشاگران به فارسی می‌خواند. شکوفایی کارش در تئاتر، در همکاری با عبدالحسین نوشین و خیرخواه، در تئاتر فرهنگ بود. چندی به آمریکا رفت و مطالعهٔ جدی سینما را آغاز کرد. طی سال‌های دوری از ایران، به ترکیه، مصر، لبنان و هندوستان و چند کشور دیگر سفر کرد. در سال ۱۳۲۷ به ایران بازگشت و پس از تأسیس استودیو آریا به دوبلهٔ فیلم مشغول شد. طی نهضت ملی شدن صنعت نفت فعالیت سیاسی می‌کرد. او فعالیت در سینمای حرفه‌ای را سال ۱۳۳۲ با فیلم «ماجرای زندگی» به عنوان نویسنده و تهیه کننده تجربه کرد. وی مدیر چند شماره از مجله «فیلم‌ها و پرده‌ها» بود. زاهد در ۱۵ آبان ۱۳۷۰ درگذشت.

تحصیلات

فارغ‌التحصیل دانشسرای عالی دارالمعلمین تهران

فارغ‌التحصیل رشتهٔ ادبیات از دانشگاه تهران

فعالیت‌ها

از بنیانگذاران اتحادبه صنایع فیلم ملی ایران

از مؤسسین حسینیه ارشاد

۱۳۲۵، فیلم «برف روی پاها» (در ایران: مرا ببخش، مدیر دوبلاژ عطاالله زاهد و با گویندگی ایرج دوستدار، اسدالله پیمان، مهری عقیلی و مهین دیهیم، نخستین فیلمی که در تهران دوبله شد و در در سینما دیانا و پارک نمایش داده شد)

۱۳۲۷، نخستین استودیو آریا با همکاری مهدی امیرقاسم خانی، جلال مغازه‌ای، احمد شیرازی، سیعد غیاثی و دوبلهٔ «آهنگ شهرزاد» ساخته بارتر رایش (نخستین فیلمی که به شیوه ضبط مغناطیسی صداگذاری شد)

۱۳۳۳، با ماجراهای زندگی (نویسنده و تهیه کننده، با مشارکت مهدی خالدی)

از اعضای هیئت رئیسه اتحادیهٔ صنایع فیلم ملی ایران در دههٔ ۱۳۴۰

کارگردانی و نویسندگی

در سال ۱۳۳۵ به عنوان نویسنده و کارگردان با فیلم بوسهٔ مادر کارش را در سینما آغاز کرد. زاهد در حین بازی در فیلم چشم به راه، همچنین مشغول ساخت چهارمین فیلم خود «مُردم از خوشی» بود که این اتفاقات باعث متوقف شدن فیلم و همین‌طور عدم امکان ادامهٔ فیلمسازی زاهد شد.

۱ - چشم به راه (۱۳۳۷ به علاوه تهیه کننده) با شرکت ایرن، تهمینه، حیدر صارمی و محسن مهدوی

۲ - بازگشت به زندگی (۱۳۳۶) با شرکت ناصر ملک‌مطیعی، مهین معاون‌زاده و هوشنگ بهشتی

۳ - بوسه مادر (۱۳۳۵) با شرکت مهین دیهیم، شهلا ریاحی و محسن مهدوی

بازیگری

تئاتر

فعالیت در تئاتر از ۱۳۰۳ با «رستاخیر سلاطین» (در شیراز)

ادامه فعالیت‌های تئاتری در تهران از ۱۳۲۲ با «بزم بهرام گور»

بارگاه معاویه

تاجر ونیزی

خسیس

دختر شکلاتی

دزدان اجتماع

شاه صفی

کارمند دولت

محمدعلی بیک

سینمایی

در چشم به راه «زاهد» در نقش «علی کاردی» بازی کرده و خود از تهیه کنندگان فیلم بوده است. صحنه‌هایی که این فیلم (چشم به‌راه) از جنوب شهر و واقعیت‌های آن نشان می‌داد برای فیلم دردسرساز شد و فیلم با تلاش سرهنگ ملک اسماعیلی (رئیس ادارهٔ اماکن وقت) توقیف و کمی بعد با حذف صحنه‌های جنوب شهر و اضافه کردن چند صحنه رقص و آواز نمایشش ادامه یافت.

عطاءالله زاهد بعد از انقلاب ۱۳۵۷ و با بازی در فیلم راهی به سوی خدا (به کارگردانی جلال مهربان و با حضور رضا بیک‌ایمانوردی، محصول ۵۹–۱۳۵۸) مجدا فعالیت سینمایی‌اش را آغاز کرد (البته این فیلم به نمایش در نیامد). در مورد گویندگان زاهد، احمد رسول‌زاده نیز در کارهایی نظیر سریال هزاردستان، سمندر و در مسیر تندباد گوینده عطاءالله زاهد بوده است. اما فیلم‌هایی که صدابرداری سرصحنه بوده و شاهد بازی زاهد با صدای خودش هستیم.

به عنوان کارگردان و نویسنده

مجموعه تلویزیونی

هوشنگ مرادی در دو مجموعه سربداران و بوعلی سینا به جای زاهد (در نقش امیر گرگان) گویندگی کرده است.