مترجم: فتاح محمدی

موضوع اصلی کتاب: سینما و تئاتر

موضوع فرعی کتاب: آموزش، نقدو نظریه، تاریخ هنر

معرفی کتاب « هنر سینما »

فیلم یک شکل هنری است که زبان و زیبایی شناسی منحصر به خودش را دارد. از سال 1979، کتاب هنر سینما نوشته ی دیوید بوردول و کریستین تامسون پرفروش ترین و پرمخاطب ترین مقدمه ی تحلیل سینما بوده است. این نویسندگان با استفاده از یک رویکرد مهارت محور و با استفاده از نمونه فیلم های بسیاری از دوره ها و کشورهای گوناگون، به دانشجویان کمک می کنند تا مجموعه اصلی مهارتهای تحلیلی خود را توسعه دهند که درک آن ها را از هر فیلم، در هر ژانری غنی تر می کند. این نمونه فیلم های عمیق، نشان می دهند که چگونه انتخاب خلاقانه ی فیلمسازان، بر آنچه بینندگان تجربه می کنند و نحوه ای که واکنش نشان می دهند اثر می گذارد. هنر سینما به شکلی سخاوتمندانه با ارائه ی بیش از 1000 تصویر بزرگنمایی شده که مستقیما از فیلم های کامل به دست آمده، تصاویر کاملی از مفاهیم کلیدی را ارائه می دهد. این کتاب همراه با نمونه های بروزتر و پوشش گسترده فیلم سازی دیجیتال یکی از کامل ترین کتب مقدمه تحلیل سینماست که در حال حاضر در دسترس است و به گونه ای طراحی شده است که به دانشجویان کمک می کند تا متمرکز باشند، زمان مطالعه شان را کارا تر کنند و مفاهیم اساسی را کامل بیاموزند.

کتاب هنر سینما با یک مرور کلی در تولید فیلم آغاز می شود، به بررسی عوامل فنی می پردازد، نقد فیلم را پوشش می دهد و در پایان یک خلاصه ی کوتاه از لحظات مهم در تاریخ سینما ارائه می دهد. این کتاب بارها به روز شده است تا شامل تجزیه و تحلیل برخی از جالب ترین فیلم های سال های اخیر از جمله « گاو خشمگین » و « جست و جوی ناامیدانه ی سوزان » شود.

قسمت هایی از  کتاب « هنر سینما »

عامل دوم در ایجاد توهم سینما عبارتست از حرکت مجازی و آن تمایل چشم انسان است به دیدن حرکت، وقتی که در واقع حرکتی در کار نیست. در 1912، ماکس، ورنهایمر روانشناس گشتالتی کشف کرد که وقتی دو نور کنار هم به فواصل معین روشن و خاموش می شوند. بیننده نه دو نور چشمک زن بلکه یک نور واحد را در حال حرکت می بیند (جلوه ای که در نئونهای تبلیغاتی هم می بینیم.) محققان مدت ها بر این فرض بودند که نوعی تفکر ناخودآگاه در خلق توهم حرکت در بیننده دخالت دارد، ولی کارهای تجربی جدید نشان می دهند که حرکت ظاهری ممکن است تا حدی مدیون « تجزیه کننده های حرکت » در دستگاه بینایی انسان باشد.

تماشای فیلم با دیدن تابلوی نقاشی، نمایش صحنه ای، یا حتی نمایش اسلاید فرق می کند. فیلم، توهمی از حرکت تصاویر می دهد. چه چیزی این جلوه خاص، این « حس تصاویر متحرک » را خلق می کند؟ برای اینکه سینما وجود داشته باشد باید رشته ای از تصاویر در مقابل بیننده توسط مکانیزمی به نمایش درآید. این مکانیزم هر تصویر را برای مدت کوتاهی آشکار می کند و بین هر دو تصویر پشت سر هم فاصله ای از تاریکی قرار می دهد. اگر تسلسلی از تصاویر یک شی، که با یکدیگر جزئی اختلاف دارند در چنین شرایطی نشان داده شوند، فرآیندهای فیزیولوژیکی و روانشناختی در بیننده توهم دیدن تصویر های متحرک را خلق خواهد کرد.

هدف  کتاب « هنر سینما »

 « هنر سینما » با هدف آشناکردن خوانندگان با زیبایی شناسی فیلم و بررسی جنبه های هنری سینما تدوین شده است. نویسندگان این کتاب که در میان علاقه مندان سینما نام های آشنا و معتبر هستند، پس از بررسی چگونگی تولید فیلم و فرآیند و روش ها و اصول آن، به اصول اساسی فرم فیلم و فرم های روایی و غیر روایی می پردازند و آنگاه چهار تکنیک بنیادین فرم فیلم یعنی میزانسن، فیلم برداری، تدوین و صدا را تجزیه و تحلیل می کنند. این ساختار به خواننده امکان می دهد تا با درک عمیق تری از عناصر سازنده فیلم، به تحلیل و نقد آن بپردازد. 

بخش های مختلف کتاب به گونه ای طراحی شده اند که خواننده را مرحله به مرحله با جنبه های مختلف سینما آشنا می کنند . در بخش نخست، فرآیند تولید فیلم و عوامل فنی و اجتماعی موثر بر آن بررسی می شوند. بخش دوم به اهمیت فرم در فیلم و تفاوت آن با محتوا می پردازد. در بخش سوم، سبک فیلم و عناصر تشکیل دهنده آن ماننده صحنه، لباس، چهره پردازی و نور پردازی تحلیل می شوند. بخش چهارم به نقد تحلیلی فیلم اختصاص دارد و نمونه هایی از تحلیل فیلم های مختلف ارائه می دهد. در نهایت، بخش پنجم به تاریخ سینما و بررسی مهم ترین دوره ها و جنبش های سینمایی می پردازد.

درباره نویسندگان « هنر سینما »

دیوید بوردول نظریه پرداز فیلم و تاریخ نگار آمریکایی است. همسر او کریستین تامسون نیز از جمله نظریه پردازان سرشناس آمریکایی است. این دو به اتفاق هم کتاب های « هنر سینما » و « تاریخ سینما » را نگاشته اند و نقش مهمی در آموزش و تحلیل سینما ایفا کرده اند. بوردول استاد بازنشسته دانشگاه واشینگتون-مدیسون، با آثار متعدد خود در زمینه نظریه فیلم شناخته می شود. هم اکنون کتاب « هنر سینما » در ایالات متحده به عنوان کتاب اصلی مقدماتی برای ورود به عالم سینما محسوب می شود. بوردول علاقه مند به مباحث گوناگونی در عالم سینما است. مباحثی چون مولفین سینمایی ( یاسوجیرو ازو، سرگئی آیزنشتین، کارل تئودور درایر )، سینماهای ملی ( به طور مثال سینمای هنگ کنگ )، تاریخ سینما، سبک های سینمایی و نظریه های روایت فیلم. تامسون نیز با پژوهش های گسترده در حوزه تاریخ و نظریه فیلم، سهم بسزایی در مطالعات سینمایی دارد. این دو نویسنده با همکاری یکدیگر، منابع ارزشمندی را برای دانشجویان و علاقه مندان به سینما فراهم کرده اند.

چرا کتاب « هنر سینما » را بخوانیم؟

« هنر سینما » با رویکردی مهارت محور و استفاده از مثال های متعدد از فیلم های مختلف، به خوانندگان کمک می کند تا مهارت های تحلیلی خود را توسعه دهند و درک عمیق تری از هر فیلم، در هر ژانری، به دست آورند. این کتاب نشان می دهد که چگونه انتخاب های خلاقانه فیلم سازان بر تجربه و واکنش بینندگان تاثیر می گذارد. زبان ساده و روان کتاب، آن را به منبعی مناسب برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه مندان به سینما تبدیل کرده است.

جمع بندی کتاب « هنر سینما »

نقدها و بازتاب های دانشگاهی اگر چه کتاب به عنوان منبعی قدرتمند برای تحلیل فرم و سبک سینمایی شناخته می شود، برخی منتقدان بر ضعف آن در پرداختن به مسائل فرهنگی، اجتماعی و هویتی مانند تحلیل جنسیت، نژاد یا سیاست در سینما تاکید کرده اند. با این حال، استفاده گسترده از مثال های سینمایی و تصاویر، آن را به ابزاری موثر در آموزش تبدیل کرده است.

اما ارزش آموزشی و نظری کتاب « هنر سینما » منبعی جامد و کارآمد برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه مندان به تحلیل فیلم است. این کتاب با رویکردی ساختاری شناختی و با زبانی ساده ولی علمی، توانسته است آموزش سینما را متحول کرده و همچنان جایگاه خود را در محافل دانشگاهی و کلاس های فیلم حفظ کند. تلفیق روش شناسی دقیق، مثال های متنوع و انسجام نظری، آن را به یکی از ستون های آموزش نظری سینما در جهان بدل کرده است.