«همه چیز در حال ویران شدن است...» این جمله یکی از کلیدی‌ترین جملات قهرمان داستان، آنا، است. این شاهکار دوریس لسینگ که بسیاری آن را به دلیل تصویرسازی‌های دقیق از شرایط نویسندگان و قوه‌ی تخیل ادبی آنان در سال‌های پایانی قرن بیستم از جمله‌ی شاهکارهای ادبیات جهان می‌دانند یکی از مهم‌ترین متون تاثیرگذار بر کمپین‌های حقوق زنان در دهه 60 می باشد. البته این توصیفات یک‌وجهی هیچ‌گاه نمی‌تواند جنبه‌های بیشمار و غنی آثار لسینگ را برملا سازد.

آثار لسینگ معمولا ترکیبی از ژانرهای گوناگون هستند و تعدادی از این عناصر را می‌توان در رمان دفتر طلایی نیز دید: ترکیبی از رئالیسم کلاسیک، علمی-تخیلی، پارابل، خاطره، فانتزی و مباحث انتقادی. 

شخصیت اصلی این رمان زیبا، آنا ولف، یک مادر تنهاست که به شغل نویسندگی مشغول است ولی به تازگی و در آخرین اثر خود با پدیده‌ای به نام Writer’s block مواجه شده است به این معنی که نمی‌تواند نوشتن داستان خود را ادامه دهد. وی در حال نوشتن داستان زندگی خود از جنبه های مختلف، ادبی، سیاسی، احساسی، روانی و ... در چهار دفتر با زنگ‌های مختلف سیاه، قرمز، زرد و آبی است. همانطور که بسیاری از منتقدان و حتی خود لسینگ نیز اظهار داشته‌اند، این کار آنا تلاشی است برای جدا کردن این مقوله‌ها از یکدیگر زیرا وی می‌ترسد که با ترکیب آنها با یکدیگر زندگی وی دچار سردرگمی و هرج و مرج و در نهایت ویران‌شدن می‌شود.

این رمان لسینگ از جمله رمان‌هایی است که در مرز بین واقعیت و دیوانگی حرکت می‌کند زیرا این رمان تلاش نویسنده‌ای را نشان می‌دهد که در تلاش است تا داستانی واحد از زندگی خود ارائه دهد در حالیکه چنین داستانی در تناقض آشکار با واقعیت و فلسفه‌ی زندگی وی است.

در قسمت‌های پایانی دفتر آبی‌رنگ، آنا زندگی عاطفی خود را به تصویر می‌کشد و درنهایت درمی‌یابد که وی عاشق مستاجر آمریکایی خود یعنی سال گرین شده است، و این تجربه‌ی بحرانی ولی رهایی‌ساز بالاخره کمک می‌کند تا وی بتواند بر عدم توانایی نوشتن خود فائق آید و نوشتن اثرش را ادامه دهد. در نهایت وی تصمیم می‌گیرد که «خود» را در یک کتاب بگنجاند.

نتیجه‌ی این تصمیم یک «دفتر طلایی» است که باعث رهایی آنا و سال می‌شود. این رمان مشهور که دارای درون‌مایه‌هایی نظیر شکست‌های احساسی، ویرانی، و ... می‌شود همچنین در مورد تلاش زنان برای به دست آوردن یک هویت شخصی و سیاسی مستقل نیز هست. لسینگ تلاش می‌کند با ترکیب داستان‌های متنوع هم راجع به نویسندگی و هم راجع به مسائل مربوط به زنان آگاهی خوانندگان را بالا ببرد.